De wet klimaat en veerkracht, aangenomen in Frankrijk in 2021, markeert een cruciale stap in de strijd tegen de klimaatverandering. Het ambitieuze doel bestrijkt de sectoren stedelijke planning, onderwijs, energie, consumptie en mobiliteit. In dit artikel verkennen we de belangrijkste stappen van deze transformatie. We bespreken ook de doelstellingen en de initiatieven van de Franse staat om een noodzakelijke veerkracht te ontwikkelen tegenover de ecologische uitdagingen.
Het wetsvoorstel klimaat en veerkracht was een van de langste debatten in de Assemblée Nationale van de Vijfde Republiek. Meer dan 110 uur debat voordat de tekst aan de Senaat werd voorgelegd! Uiteindelijk, afgekondigd in 2021 (wet nr. 2021-1104 van 22 augustus 2021), heeft de wet tot doel de uitstoot van broeikasgassen te verminderen en in te spelen op de klimaatverandering. Ze legt ook de basis voor een toekomst die meer respectvol is voor het milieu.
Gebaseerd op ambitieuze maatregelen raakt deze wet meerdere domeinen: stedelijke planning, onderwijs, energie, consumptie en mobiliteit. Ze steunt op concrete bepalingen en een gedetailleerde tijdsplanning van stapsgewijze maatregelen. Het doel is om de milieu-uitdagingen aan te gaan en tegelijkertijd een rechtvaardige en inclusieve energietransitie te garanderen.
Concrete maatregelen vanaf de eerste jaren
Integratie van milieueducatie
Vanaf de inwerkingtreding bracht de wet belangrijke veranderingen, vooral in het onderwijs.
Milieueducatie is opgenomen in alle schoolprogramma’s om jongere generaties bewust te maken van de ecologische impact van hun handelen. Tegelijkertijd heeft de Franse regering verplicht dat schoolkantines wekelijks een vegetarisch menu aanbieden, om zo de koolstofvoetafdruk van voeding te verkleinen.
Bestrijding van visuele en energetische vervuiling
Burgemeesters kregen ook uitgebreidere bevoegdheden om reclameschermen te reguleren, wat bijdraagt aan het terugdringen van visuele vervuiling en energieverspilling.
Versterking van milieusancties
Daarnaast zijn strengere sancties ingevoerd voor milieudelicten, om schadelijke praktijken te ontmoedigen.
De energiesector: sterke maatregelen in 2022
In 2022 werd met een decreet een ander belangrijk thema aangepakt: energie. Zo zijn terrasverwarmers, een energie-intensieve praktijk, verboden. Eveneens heeft de wet klimaat en veerkracht het verbod op reclame voor fossiele energie bevestigd.
Ook is er een huurbevriezing ingevoerd voor energetisch zeer inefficiënte woningen (label G en F), om zo te stimuleren dat er energierenovaties plaatsvinden. Deze maatregelen versterken de inspanningen voor een duurzame energietransitie.
Versnelling van de veranderingen in 2023: mobiliteit en stedelijke planning
Invoering van zones met lage emissie (LEZ)
De oprichting van Lage Emissie Zone (LEZ), die het verkeer van de meest vervuilende voertuigen beperken, betekende een keerpunt. Deze maatregel is bedoeld om luchtvervuiling te verminderen en de overstap naar milieuvriendelijker vervoer te stimuleren.
Er zijn renteloze leningen ingevoerd ter ondersteuning van de aankoop van elektrische of hybride voertuigen in deze zones.
Naar duurzamer consumeren
Op het gebied van consumptie zijn milieulabels geïntroduceerd op voedings- en textielproducten. Zo kunnen consumenten bewustere keuzes maken. Kantines die door de Franse staat worden beheerd (zoals universitaire restaurants) bieden nu dagelijks vegetarische opties, wat bijdraagt aan duurzamere voeding.
Hervormingen in de luchtvaartsector
De luchtvaartsector is ook getroffen door de wet klimaat en veerkracht. Luchtvaartmaatschappijen moeten binnenlandse vluchten schrappen wanneer er treinverbindingen bestaan van minder dan 2,5 uur. Ze moeten ook hun CO₂-uitstoot compenseren om hun klimaatimpact te verminderen.
Op weg naar 2025 en verder: versnelling van de veranderingen
LEZ in grote stedelijke gebieden
Vanaf 2025 legt de wet strengere verplichtingen op, waaronder de invoering van LEZ in alle grote agglomeraties van meer dan 150.000 inwoners.
Het doel is om vervuilende voertuigen geleidelijk te verbieden en de afhankelijkheid van fossiele energie te verminderen. Tegen 2028 zullen de meest vervuilende voertuigen bijvoorbeeld uit reclamecampagnes verdwijnen.
Renovatie van de Franse woningvoorraad
Een van de belangrijkste doelstellingen van de wet is het renoveren van de Franse woningvoorraad om energieverslindende woningen definitief te elimineren. Vanaf 2025 mogen woningen met label G niet meer worden verhuurd, wat een belangrijke stap betekent in de strijd tegen slecht presterende woningen.
Deze maatregel wordt in 2028 uitgebreid naar woningen met label F. Vanaf 2034 mogen ook woningen met label E niet meer worden verhuurd, waarmee een duurzaam transformatieproces wordt voltooid.
Het aanscherpen van de energieprestatie-eisen moet woningen comfortabeler, energiezuiniger en in overeenstemming met de Franse klimaatdoelstellingen maken.
Bestrijding van verstedelijking van gronden
Op het gebied van stedelijke planning pakt de wet klimaat en veerkracht ook de verstedelijking van gronden aan. In 2030 moet 20% van de commerciële ruimte in grote supermarkten worden gewijd aan bulkproducten, om zo verantwoord en minder vervuilend consumeren te bevorderen.
Een ecologische transitie in het hart van ons leven
Het implementatieplan van de wet klimaat en veerkracht maakt deel uit van een nationale strategie voor een ambitieuze ecologische transitie. Elke bepaling heeft tot doel de koolstofvoetafdruk van de samenleving te verkleinen, terwijl wordt voldaan aan de klimaatdoelstellingen van Frankrijk en de Europese Unie.
De energietransitie staat centraal in deze hervorming, met maatregelen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen en de energieprestatie van gebouwen en transport te verbeteren.
De Franse regering heeft ook maatregelen ingevoerd om de sociale rechtvaardigheid in deze transitie te versterken. Zo zijn er renteloze leningen beschikbaar voor huishoudens die hun woning energiezuiniger willen maken, en is er een strikte monitoring opgezet om de effectiviteit van deze initiatieven te beoordelen.
Het lage-koolstoflabel en CO₂-compensatie
Het lage-koolstoflabel, geïntroduceerd door de wet, moedigt bedrijven aan milieuvriendelijke praktijken toe te passen. Dit mechanisme certificeert projecten voor het verminderen of opslaan van broeikasgasuitstoot, zoals herbebossing of duurzame landbouwinitiatieven.
Luchtvaartmaatschappijen moeten nu projecten financieren om de CO₂-uitstoot van hun binnenlandse vluchten te compenseren. Deze maatregel moet de luchtvaartsector, een van de grootste uitstoters van broeikasgassen, responsabiliseren en investeringen in koolstofcompensatieprojecten stimuleren.
Misdrijf van ecocide en strengere sancties
Een van de meest opvallende aspecten van deze wet is de versterking van sancties voor ernstige milieuschendingen. Het misdrijf van ecocide voorziet in gevangenisstraffen voor daders van grote milieuschade. Dit weerspiegelt de wil van de Franse staat om het natuurlijke erfgoed strikt te beschermen en benadrukt de noodzaak van een samenhangend en ambitieus beleid tegenover de klimaatcrisis.
Conclusie
De wet klimaat en veerkracht is een duurzaam ontwikkelingsproject dat wil inspelen op de klimaatcrisis en tegelijkertijd sociale rechtvaardigheid wil waarborgen. Elke maatregel, bepaling en elk decreet is erop gericht burgers, bedrijven en lokale overheden te begeleiden in een noodzakelijke en onvermijdelijke ecologische transitie. Door strikte verplichtingen op te leggen in uiteenlopende sectoren zoals stedelijke planning, consumptie en mobiliteit, opent deze wet de weg naar een duurzame toekomst tegenover de klimaatuitdagingen van de 21e eeuw.
De rapporten van de commissie die verantwoordelijk is voor de opvolging van de toepassing zullen essentieel zijn. Ze maken het mogelijk de effecten van deze hervorming te meten en het beleid bij te sturen op basis van de behaalde resultaten. Deze tekst markeert het begin van een grootschalige transformatie, met duidelijke doelstellingen. De Franse staat zet zich vastberaden in om de milieubelasting van Frankrijk te verminderen, zowel voor bedrijven als voor burgers.
Gepubliceerd op 19/11/2024